زنان و دانشگاه در ایران
محمد تقی کرمی قهی؛ زینب مرادی نژاد
چکیده
یکی از مهم‌ترین عرصه‌های تحولات در چند دهه گذشته، روند افزایش کمّی حضور زنان در عرصه آموزش عالی بوده است. به نظر می‌رسد که چگونگی فهم آن‌ها از تصدی‌گری مناصب مدیریتی در این عرصه نیز نکته قابل مطالعه و پژوهش است. بدین سبب، هدف مقاله حاضر گونه‌شناسی فهم زنان دانشگاهی از تصدی مناصب مدیریتی در میدان آموزش عالی است. به این منظور، با رویکردی ...
بیشتر
یکی از مهم‌ترین عرصه‌های تحولات در چند دهه گذشته، روند افزایش کمّی حضور زنان در عرصه آموزش عالی بوده است. به نظر می‌رسد که چگونگی فهم آن‌ها از تصدی‌گری مناصب مدیریتی در این عرصه نیز نکته قابل مطالعه و پژوهش است. بدین سبب، هدف مقاله حاضر گونه‌شناسی فهم زنان دانشگاهی از تصدی مناصب مدیریتی در میدان آموزش عالی است. به این منظور، با رویکردی تفسیری و با اتکا به مفاهیم حساسی همچون فرهنگ، هرمنوتیک مضاعف و سقف شیشه‌ای منبعث از دیدگاه‌های ماکس وبر، آنتونی گیدنز و موریس و همکاران، چارچوب مفهومی تدوین شد. به‌منظور نیل به هدف تحقیق، از روش تحلیل مضمون و تکنیک مصاحبه فردی عمیق استفاده شد. جامعه آماری پژوهش حاضر کلیه اعضای هیئت علمی و دانشجویان دکتری زن دانشگاه علامه طباطبایی بوده‌اند که با روش نمونه‌گیری هدفمند و با تکنیک مصاحبه فردی، 18 نفر انتخاب شده‌اند. یافته‌های پژوهش با روش تحلیل مضمونی مورد بررسی قرار گرفته‌اند. براساس نتایج این پژوهش، پنج تیپ معترضان مأیوس، جاماندگان میدان رقابت، سایه‌نشینان وابسته، خانواده‌گرایان گوشه‌گیر و نیت‌مندان منتظر استخراج شد. علاوه‌بر این، نتایج پژوهش حاکی از سه نکته مهم است: 1. دانشگاه در جامعه ایران تابعی از کلیت جامعه و به‌اصطلاح ساختار اجتماعی ـ فرهنگی است. مسئله حضور زنان دانشگاهی در مناصب مدیریتی پیوند عمیقی با بقیه مسائل جامعه دارد و باید آن را در کل مجموعه دید و به عبارتی، به ساختار کلان فرنگی توجه کرد و با عنایت به این مسئله، به چاره‌‌جویی و ارائه راهکار پرداخت؛ 2. زنان ایران امروز، در مواجهه با تصدی‌گری مناصب مدیریتی در حوزه آموزش عالی، متکثر هستند. البته، باید به این نکته اشاره کرد که تکثر آن‌ها به عرصه آگاهی و کنشگری نیز کشیده شده است. از این‌‌رو، از آن‌جا که آگاهی و منشأ آن در افراد متفاوت است، به‌تبع، گزینش نحوه مواجهه نیز متفاوت خواهد شد و به‌دنبال آن، شاهد تکثر تیپ‌‌ها و دسته‌‌های آن‌ها خواهیم بود؛ 3. درباره حضور زنان در دنیای آموزش عالی و تصدی‌گری مناصب این میدان، هم در سطح توصیف، هم در سطح تبیین و هم در سطح تجویز، نباید به‌سمت فراروایت رفت و یک حکم کلی در مورد تمامی آن‌ها صادر کرد.
